ရခိုင္ႏိုင္ငံက်ဆံုးရျခင္းႏွင့္ ဗမာနယ္ခ်ဲ့တို႔၏ရက္္စက္ယုတ္မာမႈ
-----------------------------------------------------------------
ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ဘီစီ ၆၀၀၀) မတိုင္မီက စ၍ ရခိုင္ျပည္တြင္ အေျခခ်ေနထိုင္လာၾကသည္။ ဘီစီ၃၀၀၀ ေက်ာ္တြင္ ၿမိဳ႕ျပႏိုင္ငံ” ထူေထာင္ၿပီး ပေဒသရာဇ္စနစ္ တိုးတက္ထြန္းကားလာခဲ့သည္။
ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္တြင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔သည္ ဓည၀တီ၊ ေ၀သာလီ၊ ေလးၿမိဳ႕ ၊ေျမာက္ဦး စေသာေခတ္ ေလးပိုင္းျခားကာ ေနထိုင္လာခဲ့ၾကသည္။ ေျမာက္ဦးေခတ္တြင္ တိုးတက္မႈ အထဋ္အထိပ္သို႔ ေရာက္ခဲ့သည္။ ရခုိင့္ႏိုင္ငံေတာ္သည္ ကမၻာ့အလယ္တြင္ သီးျခားလြတ္လပ္စြာ ကိုယ့္ၾကမၼာကို ကိုယ္ဖန္တီးေသာ၊ အမွီအခိုကင္းေသာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္ဆိုင္ေသာ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ ျဖစ္သည္။ ေျမာက္ဦးေခတ္တြင္ ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္၌ ယဥ္ေက်းမႈ အဆင့္အတန္း အထူးျမင့္မား တိုးတက္လာေနၿပီျဖစ္သည္။ ထိုအခ်ိန္၌ ေအဒီ ၁၆၃၈ ခုႏွစ္တြင္ နန္းတက္ေသာ နရပတိၾကီးကုသလမင္းမွ ေအဒီ ၁၇၈၂ တြင္ နန္းတက္ေသာ မဟာသမၼတမင္းအထိ တိုင္းျပည္ကိုအုပ္ခ်ဳပ္ၾကေသာ ေျမာက္ဦးေခတ္ေႏွာင္း ဘုရင္မ်ားလက္ထက္တြင္ အရည္အခ်င္းရွိေသာ ဘုရင္မ်ားလက္ထက္၌ တိုင္းျပည္တြင္း စည္းလံုးညီညြတ္ေရး၊ စီးပြားေရး၊ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံျခားေရး စသည္မ်ားတြင္ တိုးတက္မႈ ရွိခဲ့သည္။ အရည္အခ်င္းနည္းေသာ ဘုရင္မ်ားလက္ထက္တြင္ တိုင္းျပည္ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းမႈမရွိဘဲ တိုးတက္မႈ ေႏွးေကြးလွ်က္ရွိေနသည္။ ဤျဖစ္ရပ္မ်ား သည္ရခိုင္ျပည္၏ ျပည္တြင္းေရး သက္သက္သာ ျဖစ္သည္။
မဟာသမၼတမင္း ၁၇၈၂ မွ ၁၇၈၄
---------------------------
ရခိုင္သကၠရာဇ္ ၁၁၄၆ ေအဒီ ၁၇၈၂ ခုႏွစ္တြင္ နန္းတက္ေသာ မဟာသမၼတမင္း နန္းမတက္မီကပင္ ရခိုင္ျပည္၏ နန္းတြင္းေရးမွာ မၿငိမ္သက္မႈမ်ားရွိေနၿပီး အမ်ိဳးသားစည္းလံုး ညီညြတ္ေရးမွာလဲ ၿပိဳကြဲလွ်က္ ရွိေနသည္။ အမ်ိဳးသားစည္းလံုးညီညြတ္မႈ မရွိလွ်င္ ႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရး ဆံုးရႈံးႏိုင္သည္ျဖစ္၍ မဟာသမၼတမင္းသည္ တိုင္းျပည္ စည္းလံုးညီညြတ္ေရးကို နည္းလမ္းမ်ိဳးစံုျဖင့္
အားသြန္ခြန္စိုက္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္သည္။ အိမ္ေရွ႕ မင္းညီေတာ္ ခ်စ္လွေရႊကို ဦးေဆာင္ေစၿပီး ႏို္င္ငံ
အႏွံ႔အျပားသို႔ေစလႊတ္ၿပီး ျပန္လည္စည္းလံုးေတာ္ မူေစသည္။ ကိုယ္ေတာ္တိုင္ ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ေျမာက္ဦးကိုလည္း ႏြံ႔က်ံဳး ၊ေရက်ံဳး၊ က်ံဳးေျခာက္၊ က်ံဳးပင္လယ္၊ တံခါးႀကီး၊ တံခါးငယ္၊ တံခါးေကာက္၊ တံခါးေကြ႕ ၊မလြယ္ေပါက္၊ ျပအိုး၊ ပစၥင္၊ ရင္တား တို႔ကို ခိုင္ခန္႔စြာ ေဆာက္လုပ္ျပဳျပင္သည္။ မဟာသမၼတမင္းသည္ ေရွးရခိုင္မင္းမ်ားကဲ့သို႔ အာဏာကို တဦးတေယက္တည္း မက်င့္သံုးဘဲ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ၊တရားစီရင္ေရး ၊ဥပေဒျပဳေရး အာဏာမ်ားကို မႈးမတ္ပညာရွိမ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္က်င့္ သံုးေတာ္မႈ၍ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္်ဳပ္ေရးကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေစည္။ ညီလာခံတြင္ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီ အသြင္ေဆာင္ေသာ ညီလာခံ
သဘင္ကိုက်င္းပၿပီး မင္း၊ မႈးမတ္ အခ်င္းခ်င္း တိုင္ပင္ညွိႏိႈင္းလွ်က္ တိုင္းျပည္ေရးရာမ်ားကို ဆံုးျဖတ္ၾကေလသည္။ ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္တြင္ မဟာသမၼတမင္းလက္ထက္၌ အာရွတိုက္၏ ဒီမိုကေရစီ ေရာင္ျခည္မွာ ယွက္သန္းစျပဳေနၿပီဟုဆိုႏိုင္သည္။
သံေဒ ေဖာက္ျပန္ရခိုင္ကြ်န္
-------------------
ဦးသံေဒသည္ မင္းျပားနယ္ ငစင္းရိုင္းေခ်ာင္း ကြ်န္းသားတစ္ေယာက္ျဖစ္သည္။ ၄င္းသည္
မဟာသမၼတမင္းမတိုင္မီ ေမတၱရာဇ္မင္း ၁၇၃၂ ၁၇၄၂) လက္ထက္တြင္ ဓါးပိုင္ၾကီးအျဖစ္ အမႈထမ္းခဲ့သည္။ ၄င္းသည္ မိမိဌာေန ငစင္ရိုင္းေခ်ာင္းကြ်န္းကို အေျချပဳလွ်က္ ေမတၱရာဇ္မင္းကို ပုန္ကန္ျခားနားခဲ့သည္။ မဟာသမၼတမင္း နန္းတက္ေသာအခါတြင္လည္း ပုန္ကန္ျခားနားျပန္သည္။ မၾကာေသာအခ်ိန္တြင္ မဟာသမၼတမင္းထံ သစၥာခံေလေသာေၾကာင့္ သံေဒအား ကုလားတန္ျမစ္၀ွမ္းစား
အရာကိုေပးၿပီး သူေကာင္းျပဳခဲ့ေလသည္။ သံေဒသည္ ကုလားတန္ျမစ္၀ွမ္းမွ ေကာက္ခံရရွိေသာ အခြန္ဘ႑ာတို႔ကို သိမ္းယူၿပီး မၾကာမီပင္ မဟာသမၼတမင္းအား ဆက္လက္ပုန္ကန္ ျပန္သည္။ သံေဒသည္ မဟာသမၼတမင္း မတိုင္မီတြင္ လည္းေကာင္း မဟာသမၼတမင္း လက္ထက္တြင္ လည္းေကာင္း
အၾကိမ္ၾကိမ္ ပုန္ကန္ျခားနားခဲ့ေသာ္လည္း မဟာသမၼတမင္းသည္ ထိုကဲ့သို႔ ရာဇ၀င္လူဆိုးအား
သူေကာင္းျပဳခဲ့ျခင္းမွာ မဟာသမၼတမင္း လက္ထက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကိုေသာ္၄င္း။ မဟာသမၼတမင္း၏ စိတ္ရင္းေစတနာကိုေသာ္၄င္း မွန္းဆသိသာႏိုင္သည္။ သို႔ရာတြင္ ထို႔က့ဲသို႔ သစၥာေဖာက္တစ္ေယာက္အား ဆက္လက္သူေကာင္းျပဳခဲ့ျခင္းသည္ ဘုရင္ႏွင့္မႉးမတ္ ပညာရွိတို႔၏ ေပ်ာ့ကြက္ ၊ဟာကြက္တစ္ခုပင္ျဖစ္ေလသည္။
သံေဒတို႔အုပ္စုသည္ မဟာသမၼတမင္းကို ျခားနားပုန္ကန္ေနေသာ္လည္း ထိေရာက္မႈမရိွေပ။
ထို႔ေၾကာင့္ သံေဒ၊ေမာင္ထြန္းစံတို႔သည္ ဗမာျပည္ နယ္ခ်ဲ႕ပေဒသရာဇ္ ေမာင္၀ိုင္းထံသြားေရာက္ၿပီး
ရခိုင္ျပည္ကို စစ္ခ်ိသိမ္းပိုက္၍ ရခိုင္ဘုရင္တပါးတင္ေပးရန္ ပင့္ေခၚေလွ်ာက္ထားၾကေလသည္။ မဟာသမၼတမင္း လက္ထက္တြင္ မိသားစုျပသနာကို မိသားစုနည္းျဖင့္ ေျဖရွင္းရန္အတြက္ နန္းေတာ္ညီလာခံ၌ ဒီမိုကေရစီအခြင့္ အေရးအျပည့္ ေပးထားၿပီးျဖစ္ေသာ္လည္း သံေဒတို႔လူစုသည္ နယ္ခ်ဲ႕လူမ်ိဳးျခားတို႔ႏွင့္ ပူးေပါင္းကာ ရခိုင္ႏိုင္ငံႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔အား ကြ်န္လူေဘာင္ဘ၀သို႔
ပို႔ေဆာင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ေလသည္။ ဗမာဘုရင္ေမာင္၀ိုင္းသည္ ထုိအခ်ိန္က အဂၤလိပ္၊ျပင္သစ္ ၊စပိန္စေသာ နယ္ခ်ဲ႕ မ်ားကိုအားက်ကာ ရခိုင္ျပည္ကို နယ္ခ်ဲ႕လိုသျဖင့္ အမ်ိဳးသားသစၥာေဖာက္ငသံေဒတို႔အား ဆုလာဘ္မ်ားစြာေပးၿပီး ၾကိဳဆိုေလသည္။ ရခိုင္ျပည္ကို တိုက္ခိုက္သိမ္းယူရန္ အစီအစဥ္မ်ားကိုလည္း စီစဥ္ေလသည္။
ရခိုင္ဘုရင္ေမတၱာရာဇ္မင္း ၁၇၃၇ - ၁၇၄၂ လက္ထက္တြင္ အင္း၀မွ ဦးစံဦး၊ ဦးေရႊေက်ာ္ ၊ ဥိးပုညိဳ တို႔ ဦးေဆာင္ေသာ ဗမာလူမ်ိဳးတစ္ေထာင္တို႔ ရခိုင္ႏိုင္ငံသို႔ ထြက္ေျပးခိုလႈံလာၾကသည္ ဦးစံဦးတို႔က အင္း၀ကို တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္လွ်င္ အလြယ္တကူ ရႏိုင္ေၾကာင္း ရခိုင္ဘုရင္ကို တင္ေလွ်ာက္ၾကသည္။ ရခိုင္ဘုရင္မွာ တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္လုိေသာ္လည္း ရခိုင္ပညာရွိ အမတ္ၾကီးမ်ားက အက်ိဳးအေၾကာင္းဆီေလ်ာ္စြာ ေလွ်ာက္ထားၾကၿပီး သူတပါးတုိင္းျပည္ေရးကို ၀င္မစြပ္ဖက္သင့္ေၾကာင္းေလွ်ာက္ထားေသာေၾကာင့္ အင္း၀သို႔တိုက္မည့္ အစီအစဥ္ကို ဖ်က္သိမ္းလိုက္ၾကသည္။ ခိုလႈံလာၾကေသာ ဦးစံဦးတို႔ဦးေဆာင္ေသာ လူတေထာင္ကို ေကာင္းမြန္စြာေနရာခ်ထားေပးေလသည္။ ဦးစံဦး ၊ ဦးေရႊေက်ာ္
ဦးပုညိဳတို႔ကိုလည္း နယ္စားရြာစား အျဖစ္ေပးထားေလသည္။ ရခိုင္ပညာရွိမ်ား ဗမာမ်ား အပၚ သေဘာထားမွန္ကန္ေၾကာင္း ျပသေသာ သာဓက တစ္ခုပင္ျဖစ္သည္ ။
ရခုိင္ဘုရင္နရအဘယရာဇာ ၁၇၄၂ - ၁၇၆၁ လက္ထက္တြင္အင္း၀မွ မင္းၾကီးနႏၵေက်ာ္ထင္ႏွင့္
၄င္း၏ညီအပါအ၀င္ အမတ္သံုးေယာက္ႏွင့္ ေနာက္ပါလူ ၂၀၀ ရခုိင္ျပည္သို႔ ခိုလႈံလာၾကသည္။ ရခုိင္ဘုရင္မွ ေကာင္းမြန္စြာေစာင့္ေရွာက္ထားေလသည္။ဗမာျပည္တြင္းေရးတြင္ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ရန္ မၾကံရြယ္ခဲ့ေပ သည္အေထာက္အထားမ်ားသည္ ရခိုင္သမိုင္းတြင္ရွိသကဲ့သို႔ ဗမာသမိုင္းတြင္လည္း ရွိမည္ျဖစ္သည္။ မင္းၾကီးနႏၵာေက်ာ္ထင္၏သမီး မိပန္းရံသည္ ရခိုင္နန္းတြင္းတြင္ စာဆိုပညာရွိ အမတ္တစ္ေယာက္အျဖစ္ထင္ရွားခဲ့သည္။
ဗမာဘုရင္ေမာင္၀ိုင္းသည္ကား ရခုိင္ဘုရင္ ရခိုင္ပညာရွိမ်ား သေဘာထားသကဲ့သို႔မဟုတ္ဘဲ ရခိုင္အမ်ိဳးသား သစၥေဖာက္သံေဒတို႔ အားအသံုးခ်ကာ ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ရခိုင္ျပည္သားမ်ားကို ကြ်န္သေဘာက္
မီးေလာင္တိုက္သို႔ ပို႔ေဆာင္ရန္အစီအစဥ္မ်ားကို တစ္ခုၿပီးတစ္ခုေရးဆြဲ စီမံစိုင္းျပင္းလွ်က္ရွိေနခဲ့သည္။
ဗမာပေဒသရာဇ္ဘုရင္ေမာင္၀ိုင္း၏ ရခုိင္ျပည္ကို နယ္ခ်ဲ႕က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္ရန္အတြက္ ေသြးတိုးစမ္း
ျခင္းမ်ား
-----------------------
ဗမာဘုရင္ေမာင္၀ိုင္း သည္သူ႔ခမည္းေတာ္ ေနာင္ေတာ္မ်ားလက္ထက္ကပင္က်ဴးေက်ာ္နယ္ခ်ဲ႕
မႈ မျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့ေသာ ရခိုင္ႏိုင္ငံကို တုိက္ခိုက္နယ္ခ်ဲ႕ရန္ မ၀့ံမရဲျဖစ္ေနသည္။ ရခိုင္ျပည္သည္လည္း ရခိုင္ရိုးမေတာင္တန္းၾကီး ကာဆီးထားသျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ေျမာက္ဦးေခတ္တြင္ တိုက္ခိုက္ေရး စြမ္းအားေကာင္းသည္ ကိုလညး္ေကာင္း သိရွိထားသျဖင့္၄င္း အေျခအေနမွန္ကို ေလ့လာရန္ လိုအပ္ေနေသာေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားသစၥာေဖာက္သံေဒ ၊ေမာင္ထြန္းစံဆိုသူတို႔၏ ရခိုင္ျပည္ကိုသိမ္းပိုက္ၿပီး ရခိုင္ဘုရင္တပါး တင္ေပးရန္ေလွ်ာက္ထားသည္ကို ခ်က္ခ်င္း ကတိမေပးေသးေပ။ရခိုင္ျပည္သို႔ သူလ်ိဳမ်ားေစလႊတ္ၿပီး အေျခအေနအရပ္ရပ္ကို ေလ့လာစံုစမ္းေစေလသည္။
ဗမာဘုရင္ေမာင္း၀ိုင္းသည္ ရခိုင္ျပည္သို႔ နယ္ခ်ဲ႕ မက်ဳးေက်ာ္မီၾကိဳတင္ စီမံခ်က္မွာ ေမွာ္အတက္ပညာ၊ စုန္းကေ၀ အတက္ပညာ၊ အင္းအိုင္မႏၱာန္အတက္ပညာ၊ ယၾတပညာ၊ နံ ႏွိမ္ပညာ စေသာအတက္ပညာတတ္သည့္သူမ်ားႏွင့္ ေအာက္လမ္းဆရာမ်ားကို ရခိုင္ျပည္သို႔ ေစလႊတ္လုိက္ေလသည္။ ၄င္းအတတ္ပညာ တတ္သူမ်ားသည္ မဟာမုနိကုန္းေတာ္သို႔ တက္ေရာက္ၿပီး မဟာမုနိရုပ္ရွင္ေတာ္၏ တန္ခိုးေတာ္ ယုတ္ညံ့သြားေအာင္ ျပဳလုပ္ၾကေလသည္။ မဟာမုနိကုန္းေတာ္ေပၚတြင္၄င္း၊ အျခားသင့္ေလွ်ာ္ေသာ ေနရာမ်ားတြင္၄င္း၊ က်ားရုပ္မယ္ကု၀န္ရုပ္၊ ငရံ့ရုပ္ ၊ဦးမင္းေက်ာ္ရုပ္စသည္တုိ႔ကိုထားၿပီး အေမႊးနံ႔သာ ဆီမီး စသည္တုိ႔ ကိုထြန္းလွ်က္ဆုေတာင္းနံႏွိမ္ၾကသည္။ ထို႔အျပင္သူလွ်ိဳမ်ားသည္ ရခိုင္ျပည္သူမ်ားအၾကားသို႔ ၀င္ေရာက္ၿပီး ရခိုင္ဘုရင္ကို ရခုိင္ျပည္သူမ်ား
အထင္အျမင္မွားေအာင္ မႈးမတ္အခ်င္းခ်င္း အထင္အျမင္မွားေအာင္ အယံုသြင္းေသြးခြဲၾကသည္။ တီးတိုးေကာလဟာလသတင္းမ်ား လႊင့္ထုတ္ၾကသည္။ ထိုသို႔ အခ်ိန္ယူလုပ္ေဆာင္ၾကၿပီးေနာက္ ဗမာျပည္သို႔ ျပန္သြားၾကသည္။ ၄င္းသူလွ်ိဳမ်ားသည္ ဘုရင္ေမာင္၀ိုင္းအား ရခိုင္ျပည္ကို တိုက္ခိုက္ပါက အလြယ္တကူ ရႏိုင္ေၾကာင္းတင္ေလွ်ာက္ၾကသည္။ ဗမာဘုရင္ေမာင္၀ိုင္းသည္ ရခိုင္ျပည္သူတို႔၏ ဂိုဏ္းဂဏစိတ္ ေဒါသစိတ္ျပင္းထန္ၿပီး တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး အယံုအၾကည္ကင္းမဲ့ကာ စည္းလံုးမႈ ကင္းမဲ့ေနသည္ကို သိရွိရ၍ ေျမာက္ဦးေခတ္ေႏွာင္း
ရခိုင္သမိုင္း၏ အားနည္းခ်က္ကို အခြင့္ေကာင္းယူၿပီး ရခိုင္ျပည္တြင္းေရးကို ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ရန္
ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ၿပီး သစၥာေဖာက္သံေဒ၊ ေမာင္ထြန္းစံ တို႔ကိုေခၚယူေတြ႕ဆံုၿပီး ရခိုင္ျပည္ကို
ခ်ိီတက္တိုက္ခိုက္သိ္မ္းပိုက္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာျပေလေတာ့သည္။
ရခိုင္ျပည္ကို က်ဴးေက်ာ္နယ္ခ်ဲ႕မႈစတင္ျခင္း
------------------------------------
ဗမာဘုရင္ေမာင္၀ိုင္းသည္ သားေတာ္အိမ္ေရွ႕ မင္းသားေမာင္ေပၚအား ဗိုလ္မႈးခ်ဳပ္ခန္႔ၿပီး
ရခိုင္ျပည္ကို က်ဴးေက်ာ္တိုက္ခိုက္ရန္ တာ၀န္ေပးေလသည္။ အိမ္ေရွ႕မင္းေမာင္ေပၚသည္ စစ္သည္မ်ားကိုစုေဆာင္ၿပီး ရခိုင္သကၠရာဇ္ ၁၁၄၆ ခု ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၇၈၄) တန္ေဆာင္းမုန္းလတြင္ စစ္ေၾကာင္းၾကီး ေလးေၾကာင္းဖြဲ႔ကာ ခ်ီတက္ေစေလသည္။ ၄င္းတို႔ခ်ီတက္ရာ စစ္ေၾကာင္းမ်ားမွာ မင္းဘူးအထက္ မိုးေကာင္းေတာင္ကိုျဖတ္၍တစ္ေၾကာင္း၊ ေအာင္လံ သရက္ ၾကံခင္းမွ အမ္းေတာင္ၾကားလမ္းကိုျဖတ္၍ တစ္ေၾကာင္း၊ ျပည္ ပန္းေတာင္းမွ ေတာင္ကုတ္ ေတာင္ၾကားကိုျဖတ္၍ တစ္ေၾကာင္း၊ ပုသိပ္ေမာ္တင္စြန္း နဂါးနစ္အငူကို ျဖတ္ေက်ာ္ၿပီး ပင္လယ္ျပင္မွ၄င္း ၊
စစ္ေၾကာင္းၾကီးေလးေၾကာင္းျဖင့္ရခိုင္ျပည္ကို စစ္မေၾကျငာပဲ က်ဴးေက်ာ္နယ္ခ်ဲ႕ တိုက္ခိုက္ေလေတာ့သည္။
ဗမာဘုရင္တပ္တြင္စစ္သည္ ၾကည္း၊ ေရအင္းအား တသိန္းေက်ာ္ရွိသည္။ အရံတပ္အင္အားလည္း
အရံသင့္ရွိေနသည္။
ရခိုင္ဘုရင္တပ္မေတာ္မွ က်ဳးေက်ာ္စစ္ကို ခုခံတြန္းလွန္ျခင္း
----------------------------------------------
ရခိုင္ဘုရင္ မဟာသမၼတမင္း၏ တပ္မ်ားသည္လည္း ေရေၾကာင္း၊ ၾကည္းေၾကာင္းမ်ားျဖင့္
က်ဳးေက်ာ္လာေသာ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕တပ္မ်ားကို အျပင္းအထန္ခုခံတြန္းလွန္ၾကသည္။ တဖက္ႏွင့္ တဖက္ အၾကိဳက္အနယ္တိုက္ခိုက္ၾကရသျဖင့္ ႏွစ္ဖက္တပ္မ်ားထိခိုက္ ေသေၾကဒဏ္ရာရၾကသည္။ ရခိုင္ဘုရင္ မဟာသမၼတမင္း၏ စစ္အင္အားသည္ ရခိုင္ျပည္ေတာင္ပိုင္းတြင္ အင္အားေကာင္းသျဖင့္ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕တပ္မ်ား အထိနာၾကသည္။ ၄င္းတို႔ထင္ထားသည့္အတိုင္း ရခိုင္ႏိုင္ငံကို လြယ္လင့္တကူ မသိမ္းပိုက္ႏိုင္ၾကေပ။ စြမ္းရည္သတၱိႏွင့္ျပည့္စေသာ ရခိုင္အာဇာနည္ သူရဲေကာင္းတို႔၏ ဂုဏ္ေရာင္ေျပာင္ေျမာက္ေသာ ခုခံတုိက္ခိုက္မႈကို ရင္ဆိုင္ၾကရသည္။ ႏွစ္ဖက္စလံုး အေျမာက္ လက္နက္ၾကီးမ်ားကို အသံုးျပဳၾကသည္။
ရခိုင္ဘုရင္တပ္မေတာ္မွ လက္ပစ္ဗံုးကို ပါသံုးစြဲေသာေၾကာင့္ ဗမာတပ္မ်ားအထိနာၾကသည္။ ဗမာတို႔ဘက္မွ အက်အဆံုးမ်ားေသာ္လည္း အရံပါလာေသာတပ္မ်ားျဖင့္ အစားထိုးႏိုင္ၾကသည္။ ရခိုင္တပ္တြင္မႈကား စည္းရံုးေရးပ်က္ျပားကာ တစ္ဦးကိုတစ္ဦး ယုံၾကည္မႈကင္းမဲ့ေနၾကေသာေၾကာင့္ မဟာသမၼတမင္းကို ေထာက္ခံေနၾကေသာ ရဲမတ္စစ္သည္မ်ားေလာက္သာ တိုက္ခိုက္ေနရ၍ အင္အားထပ္မျဖည့္ႏိုင္သျဖင့္ အေရးနိမ့္ရေလသည္။ ဗမာတုိ႔လက္ေအာက္သို႔ ရခိုင္ျပည္ ေတာင္ပိုင္းက်ဆံုးရေလသည္။
ရခိုင္ဘုရင္မဟာသမၼတမင္းစစ္ေၾကျငာျခင္း
--------------------------------------------
ရခိုင္ျပည္ေတာင္ပိုင္း သံတြဲ၊ ရမ္းၿဗဲ
၊အမ္း၊က်ဆံုးၿပီးေနာက္ေမာင္ေပၚသည္အမ်ိဳးသားသစၥာေဖာက္ ဦးသံေဒႏွင့္ ေမာင္ထြန္းစံတို႔ကိုေခၚယူၿပီး ေလာင္းၾကက္ၿမိဳ႕ေဟာင္းတြင္ တပ္အခိုင္အမာခ်ကာ
ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ကို ၿခိမ္းေျခာက္လာေလေတာ့သည္။ ဗမာေရတပ္သည္လည္း ေလးၿမိဳ႕ျမစ္ ပိုးေျခကြ်န္းတြင္
အေျခစိုက္ထားေလသည္။ထုိသို႔ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ကို ဗမာတပ္မွ၀ိုင္း၀န္းထားစဥ္ ရခိုင္ဘုရင္၏ မႈးမတ္အခ်ိဳ႕က ဗမာဘုရင္အား လက္ေဆာင္ပ႑ာ၊ သမီးကညာဆက္သၿပီး မဟာမိတ္ဖြဲ႔ပါဟု မဟာသမၼတမင္းကို ေလွ်ာက္ထား တင္ျပလာၾကသည္။ မဟာသမၼတမင္းက ျပန္လည္ေျပာၾကားသည္မွာ ေရွးဘိုးေလာင္းေတာ္၊ ေဘးေလာင္းေတာ္တို႔ လက္ထက္တြင္ ရခိုင္ျပည္သို႔ စစ္ခ်ီလာေသာ ရန္သူမ်ားကို လက္ေဆာင္ပ႑ာ သမီးကညာေပးၿပီး စစ္ေျပၿငီမ္းရသည္ဟူ၍ မရွိ။ ငါ့လက္ထက္က်မွသာ သမီးကညာဆက္သရေခ်ေသာ္ ေနာင္အစဥ္အလာ ရာဇ၀င္ရိုင္းမည္ဟု မိန္႔ေတာ္မႈၿပီး စစ္ေၾကၿငာ၍ စစ္ၿပိဳင္ဆိုင္တိုက္ခိုက္ေလသည္။
သူ႔ကြ်န္မခံ ဇာတိေသြးဇာတိမာန္ျဖင့္ ဗမာတပ္မ်ားကို တိုက္ထုတ္ေတာ္လွန္ၿပီး ႏိုင္ငံႏွင့္လူမ်ိဳးအတြက္ မဟာသမၼတမင္း၏ေဆာင္ရြက္ခ်က္သည္ကား ရခိုင္သမိုင္းအဆက္ဆက္တြင္ ေမာ္ကြန္းတံခြန္ ထြန္းလွ်ံေနမည္သာတည္း။ မ်ိဳးျခားနယ္ခ်ဲ႕လက္ေအာက္မွ လြတ္ေျမာက္ရန္ ဇာတိေသြးဇာတိမာန္ျဖင့္ မဟာသမၼတမင္း ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို ရမ္းၿဗဲေတာင္ေက်ာင္းဆရာေတာ္ ဦးစႏၵမာလာလကၤာရ၏ ရခိုင္ရဇ၀င္သစ္က်မ္းတြင္ ဤသို႔ ေဖာ္ျပထားသည္။ ရခိုင္ဘုရင္မဟာသမၼတမင္းသည္ ရခိုင္သကၠရာဇ္ ၁၁၄၆ ျပာသိုလ ခရစ္သကၠရာဇ္၁၇၈၄
ဒီဇင္ဘာတြင္ ေလာင္းၾကတ္ၿမိဳ႕ေဟာင္း၌ လာေရာက္တပ္စြဲလွ်က္ရွိေသာ ဗမာရန္သူတပ္မ်ားအား
တိုက္ခိုက္ႏွိမ္ႏွင္းရန္ ညီေတာ္အိမ္ေရွ႕မင္း ခ်စ္လွေရႊအား ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခန္႔ၿပီး လက္၀ဲျမန္ထြန္းေဖာင္
လက္က်ၤာျမန္ေမာင္ေထြး၊ လက္၀ဲ၀င္းမွဴး ထြန္းေ၀၊ လက္က်ၤာ၀င္းမွဴးညိဳေရာင္၊အိမ္ေရွ႕၀င္းမွဴးေရွာက္ေျပး၊ အေနာက္၀င္းမွဴး ေရာက္မစည္း၊ အစရွိေသာ မႈးေတာ္မတ္ေတာ္မ်ားကို ေျပာင္းလက္နက္တင္ ေလွေပါင္း ၈၀ ျဖင့္ေရေၾကာင္းမွ ခ်ိီေစၿပီး ကိုယ္ေတာ္တိုင္လည္း ကိုယ္ရံၾကီး ထြန္းခိုင္၊ ဆင္ကဲၾကီးထြင္းေပၚ ၊ရမ္းၿဗဲစား
ေျခ၀န္းေတာင္ဘက္စား ဥဂၢါးေရႊေသနာပတိ ေရဇႏၱဳတ္ ၊ကုန္းဇႏၱဳတ္အေပါင္းတို႔ ျခံရံလွ်က္ ေျမာက္စည္တိုက္စည္တို႔ကို ထိန္႔ရစ္ေအာင္တီးခတ္ေစၿပီး ၾကည္းေၾကာင္းမွ ခ်ီေတာ္မႈသည္ ဟူ၍၄င္း..တဖန္တန္းလႊဲၿမိဳ႕ပိုင္ေတာင္မင္းေက်ာ္ထြီးသည္ ၁၁၄၆ ခု နတ္ေတာ္လတြင္ ေနာင္ေတာ္ေစာပိုင္ ၾကီးစံေပၚေရႊ၊ ရမ္းၿဗဲစားေပၚလံုး၊ လမုစားလခိုင္၊ ရမ္းၿဗဲငယ္စားထြန္းေအာင္၊ ရမ္းၿဗဲကြ်န္း အေရွ႕ဘက္စရပ္ေလးရြာသူၾကီးတို႔ႏွင့္အတူ တန္းလြဲၿမိဳ႕ေတာင္ဘက္ ေရႊတံုးျပင္ရွိ ရန္သူဗမာတပ္မ်ားကို တိုက္ခိုက္ရာတြင္ ရခိုင္သူရဲေကာင္း ၃၀၀၀ ေက်ာ္ ပါရွိခဲ့သည္ ဟူ၍၄င္း မဟာသမၼတမင္း၏တပ္အင္အားကို ေဖာက္ျပထားသည္။ ေလာင္းၾကက္ၿမိဳ႕ေဟာင္း တုိက္ပြဲတြင္ မဟာသမၼတမင္း၏တပ္ႏွင့္ ဗမာတပ္မ်ား အၾကိဳက္အနယ္ တုိက္ခိုက္ၾကသည္။ အင္အားခ်င္းမမွ်၍ မဟာသမၼတမင္း၏ တပ္မ်ားအေရးနိမ့္ဆုတ္ခြာခဲ့ေသာ္လည္း ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္မွ တဖန္ခုခံတိုက္ခိုက္ရန္ ၾကိဳးစားေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾက ျပန္ေလသည္။ သို႔ရာတြင္အေၾကာင္းမလွသျဖင့္ အားမတန္မာန္ေလွ်ာ့ကာ
မဟာသမၼတရာဇာသည္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕မွ ဆုတ္ခြာလိုက္သည္။ ရခိုင္သကၠရာဇ္ ၁၁၄၆ ခု ျပာသိုလျပည့္ေက်ာ္ ၇ ရက္ စေနေန႔ ၁၇၈၄ ခု ဒိီဇင္ဘာလတြင္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္က်ဆံုးေလသည္။ မဟာသမၼတရာဇာသည္လည္း မိမိအင္အားရွိရာ ရခုိင္ျပည္ေတာင္ပိုင္းသို႔ ထြက္ခြာၿပီး ေတာနက္တစ္ေနရာတြင္ ခိုလႈံေနစဥ္ ရခိုင္သစၥာေဖာက္မ်ား၏ လမ္းျပမႈေၾကာင့္ ေနာက္တလေက်ာ္အၾကာတြင္ အဖမ္းခံရေလသည္။ ရခုိင္ျပည္သည္လည္း ထီးက်ိဳးစည္ေပါက္ လူမ်ိဳးျခားလက္ေအာက္သို႔ ေရာက္ခဲ့ရေလသည္။
ေအာင္ႏိုင္သူဗမာမ်ား၏ ရက္စက္ယုတ္မာမႈမ်ား
-------------------------------------
ရခိုင္သကၠရာဇ္ ၁၁၄၆ ခု ျပာသိုလျပည့္ေက်ာ္ ၇ ရက္ စေနေန႔ ေအဒီ၁၇၈၄ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ရခိုင္တျပည္လံုး ဗမာနယ္ခ်ဲ႕လက္ေအာက္သို႔ က်ေရာက္ခဲ့ရသည္။ ရခိုင္ျပည္ကို
က်ဳးေက်ာ္ေအာင္ႏိုင္ေသာ ဗမာပေဒသရာဇ္ လက္ေ၀ခံမ်ားသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔ကို ေျမလွန္စနစ္က်င့္သံုးၿပီး နည္းမ်ိဳးစံုႏွင့္သတ္ၿဖတ္၊ ညွင္းပန္း ႏွိက္စက္ၾကသည္။ ေနာင္တခ်ိန္တြင္ ျပန္လည္ မတုန္႔ျပန္ႏိုင္ေအာင္ ေဖာ္ျပပါ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို လုပ္ေဆာင္ၾကသည္။
၁။ မဟာသမၼတမင္းႏွင့္မိဖုရား ၊သားေတာ္ သမီးေတာ္မ်ား ၊
၂၊ မူးေတာ္မတ္ေတာ္ ပုေရာဟိတ္ပညာရွိမ်ား
၃။ ရဟန္းပညာရွိ လူပညာရွိမ်ား
၄။ လက္မႈပညာသည္မ်ား ပန္းထိန္၊ ပန္းရံ၊လက္သမား
၅။ မဟာမုနိရုပ္ပြားေတာ္ႏွင့္ အျခားရုပ္ထုမ်ား
၆။ ဘုရင့္ဘ႑ာတုိက္မွ အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ေသာ ပတၱျမားႏွင့္ နန္းစဥ္ရတနာမ်ား
၇။ ေဗဒင္က်မ္း ေဆးက်မ္း နကၡက်မ္း စသည့္ ပရပိုက္မ်ား
၈။ ရခိုင္သမိုင္းစဥ္ကို ျပဳစုထားသည္ ပုရပိုက္မ်ား
၉။ သံဃာရနာတင္ ပိဋကတ္သံုးပံု ပုရပိုက္မ်ား
၁၀။ ရခိုင္နန္းေတာင္မွ ေၾကးျပားအမုိးမ်ား
၁၁။ အလ်ားအေတာင္၂၀ လံုးပတ္၆ ေတာင္ရွိ အေျမာက္ၾကီးမ်ားႏွင့္ အေျမာက္ငယ္၂၀၀၀
စိန္ေျပာင္းအလက္၁၀၀၀၀ စေသာသက္ရွိသက္မဲ့ ေျမာက္မ်ားစြာတုိ႔ကိုဗမာျပည္သို႔ယူေဆာင္သြားၾကသည္။ ရခိုင္စာေပႏွင့္ ယဥ္ေက်းမူလက္ရာမ်ားကို ျမန္မာမႈျပဳလုပ္ၾကသည္။ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ရွိ ရခိုင္နန္းေတာ္ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားေတြ႕ျမင္ေနရလွ်င္ ဇာတိေသြး
ဇာတိမာန္တက္လာမည္ကို စိုးရိမ္၍ နန္းေတာ္တစ္ခုလံုးကို အစအနရွာမရေအာင္ မီး႐ိႈ့ဖ်က္ဆီးပစ္လုိက္ၾကသည္။ အျခားမိဖုရား အိမ္ေရွ႕မင္း၊ မင္းသမီးမ်ား၊ အိမ္ေတာ္ ၊ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းမ်ား၊ စတီပုထိုးမ်ား ၄င္းတို႔ မသယ္ေဆာင္ႏိုင္ေသာ သက္ရွိသက္မဲ့ပစၥည္း ဟူသမွ်ကို မီးရိႈ့ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့ၾကသည္။
မွတ္ခ်က္။ ။ဗမာဘုရင္သီေပါမင္း၏ မႏၱေလးနန္းေတာ္ကို အဂၤလိပ္က ေရွးလက္ရာမပ်က္ ထားရွိခဲ့သည္ကို ယေန႔တိုင္ေတြ႕ျမင္ႏိုင္သည္။ သီေပါဘုရင္ႏွင့္ မိဖုရားကိုလည္း ကြယ္လြန္သည္ အထိေကာင္းမြန္စြာ ထားရွိခဲ့သည္။ ထီးသံုးနန္းသံုး ပစၥည္းအခ်ိဳ႕ကိုလည္း လြတ္လပ္ေရးရသည့္
အခါျပန္လည္ေပးအပ္ခဲ့သည္။ ရခိုင္မ်ားအဖို႔တြင္ကား ေရွးလက္ရာ ထီးသံုးနန္းသံုးမ်ားကို အစအနရွာမရျခင္း၊ ျမန္မာမႈျပဳလိုက္ျခင္းသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား၏ ခံစားခ်က္ကိုမည္သို႔
ေျဖေဖ်ာက္ေပးႏိုင္ၾကပါမည္နည္း။ မဟာမုနိရုပ္ရွင္ေတာ္ကို ဗုဒၶဘုရားသက္ရွိထင္ရွား ရွိစဥ္ကပင္ ရခိုင္ဘုရင္ မဟာစႏၵသူရိယမင္း၏ ေတာင္းပန္ေလ်ာက္ထားခ်က္အရ ဘုရားရွင္ကိုယ္တုိင္ ေရွ႕ေမွာက္တြင္သြန္းေလာင္းၿပီး ရခိုင္ဘုရင္ အဆက္ဆက္ကမၻာဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားႏွင့္ ရခိုင္ျပည္သူမ်ား အထြဍ္အျမတ္ထား ကိုးကြယ္ခဲ့ေသာ ဘုရားကို ရခိုင္သမိုင္းသုေတသီမ်ားက ဗမာမ်ားယူေဆာင္၍မရေၾကာင္း အျခားတစ္ေနရာမွ သ႑န္တူဘုရားတပါးကို ပင့္ေဆာင္သြားၾကေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ၾကသည္ကို ေတြ႕ရပါသည္။ ရွပ္ရွင္ေတာ္မဟာမုနိသည္ သာသနာ ၅၀၀၀ ကာလပတ္လံုး ဓည၀တီရခိုင္ျပည္၌ ကိန္း၀ပ္ေတာ္ မူလိမ့္မည္ဟူေသာ ရွင္ေတာ္ဗုဒၶ၏ ဗ်ာဒိတ္ခတ္ မိန္႔မြတ္ေတာ္မူခဲ့သည္ကိုေထာက္ထား၍ ရခိုင္သမိုင္းသုေတသီမ်ား၏ အဆိုအမိန္႔သည္သာပို၍ မွန္ကန္လိမ့္မည္သာျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ လက္ရွိ မႏၱေလးၿမိဳ႕မဟာျမတ္မုနိဘုရားသည္လည္း ရခိုင္ျပည္မွ အတင္းအဓမၼခိုးယူသြားေသာ ရခိုင္ဘုရားသာျဖစ္သည္ မဟာမုနိရုပ္ရွင္ေတာ္ကို ေဖာင္ေတာ္ဦးတြင္တင္ၿပီး ရခိုင္လူမ်ိဳး အားေကာင္းေမာင္းသန္မ်ားကို ေလွာ္ခတ္ေစ၍ ေတာင္ကုတ္သို႔ေရာက္ေအာင္ သယ္ေဆာင္ၾကရသည္။ ေတာင္ကုတ္တြင္ရထားၿပဳလုပ္ၿပီး ရထားေပၚတင္၍ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားကိုပင္ ဆြဲငင္ယူေစသည္။ လမ္းခရီးတြင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား ထြက္ေျပးၾကရာ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ အစဥ္အလာ နားေပါက္ထားရွိၾကသျဖင့္ နားေပါက္မ်ားတြင္ ၾကိမ္လံုးငယ္သြင္းၿပီး ဆြဲယူေစသည္။ ေတာင္ကုတ္ေတာင္ၾကားလမ္းမွ ဆြဲယူၾကၿပီး ဧရာ၀တီျမစ္အတြင္းရွိေဖာင္ေပၚတြင္တင္၍
စစ္ကိုင္းဆိုက္ကမ္းထိေအာင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား ေလွာ္ခတ္ဆြဲငင္ၾကရသည္။ စစ္ကိုင္းဆိုက္ကမ္းသို႔
ရခိုင္သကၠရာဇ္ ၁၁၄၇ ခု တပို႔တြဲလဆုတ္၁၂ ရက္ေန႔ ေရာက္ရိွသည္။ ဆိုက္ကမ္းမွ ယခုမဟာမုနိ ကိန္း၀ပ္ေတာ္မူရာသို႔ ေရာက္ေအာင္ ရခိုင္မ်ားဆြဲယူၾကရသည္
ပါလာေသာရခိုင္အခ်ိဳ႕ကုိလည္း မဟာမုနီဘုရားတြင္ ဘုရားကြ်န္အျဖစ္လွဴဒါန္းျခင္းကို ခံၾကရေလသည္။ ရခုိင္လူမ်ိဳးမ်ားကို တိရိစာၧန္ပမာျပဳမႈျခင္းသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳး
ယေန႔တိုင္ခံစားၾကရေပသည္။ ရခိုင္ျပည္ကို က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္ၿပီး မင္းၾကီးမင္းေခါင္ေက်ာ္ဆိုသူအား ေနာက္လုိက္ေနာက္ပါရဲမတ္ ၁၀၀၀၀ ႏွင့္ ရခိုင္ျပည္သူမ်ားကို ဖိႏွိပ္ကြ်န္ျပဳရန္ တာ၀န္ေပးထားခဲ့သည္။ မင္းေခါင္
ေက်ာ္စြာသည္ နာဇီဟစ္တလာထက္ေစာၿပီး ဖက္ဆစ္စနစ္ကို က်င့္သံုးခဲ့သည္။ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးမ်ားကဲ့သို႔ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားကို က်ဴပင္ခုတ္က်ဳငုတ္က်န္ သတ္ျဖတ္နည္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ သတ္ျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ ကေလးငယ္မ်ားကို အေပၚသို႔ေျမာက္ၿပီး ဓါးကစားသည္။ ဆံုတြင္ထည့္၍ ထုေထာင္းသည္။
ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိန္းမမ်ားအား ၀မ္းကိုဓါးႏွင့္ထိုးခြဲသည္ ေျမာက္ျမားစြာေသာ ရခိုင္လူထုကို ကစၦပနဒီ
ကုလားတန္ျမစ္ကမ္းတြင္ ၿခံစည္းရိုးခတ္ေစၿပီး ၿခံထည့္တြင္ေလွာင္ထားသည္။ ဒီေရတက္လာလွ်င္
ျခံထည့္မွ ထြက္လာသူမ်ားကို ဓါးလွံႏွင့္ ထုိးခုတ္ၾကသည္။ မထြက္ရဲသူမ်ားေရနစ္ေသဆံုးၾကသည္ ။
ေရနစ္မြန္းေသာအခါလက္မ်ားသည္ အေပၚသို႔ ေထာင္ၿပီးေအာ္ဟစ္ၾကသည္။ ယေန့အထိ ၄င္းေနရာကို
လက္ဖန္ျပ လက္ပန္ျပားဟု ေခၚတြင္ေနၾကသည္။
ရခိုင္ဘုရင္နန္းေတာ္မွ ယူေဆာင္ခဲ့သည္ အမိုးေၾကး၀ါျပား ေျမာက္မ်ားစြာကို ကမၻာတြင္တတိယအၾကီးဆံုး ေခါင္းေလာင္းဟု ၀င့္ၾကြားေနသည့္ မင္းကြန္းေခါင္းေလာင္းၾကီးကို သြန္းလုပ္ခဲ့သည္။ေၾကးခ်ိန္ ၅၅၅၅၅၅ ပိသာရွိသည္။ ၄င္းေခါင္းေလာင္းကို သြန္းလုပ္ရာတြင္ ရခိုင္သူပန္းပညာရွိမ်ားကို ခိုင္းေစခဲ့သည္။ မင္းကြန္း ေစတီတည္ရာတြင္လည္း ရခိုင္လူမ်ိဳး ၃၀၀၀ကိုခိုင္းေစခဲ့သည္။ မိတၳိလာကန္ကို ဆည္ဖို႔တူးေဖာ္ရာတြင္လည္း ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားစြာကို ခိုင္းေစခဲ့သည္ ။ မေသရံု အစားအစာေကြ်းသျဖင့္ ေရာဂါ၀င္ၿပီး အမ်ားအျပားေသဆံုးကုန္ၾကသည္။ ေသဆံုးေသာ ရခိုင္အေလာင္းမ်ားကို မိတၳိလာကန္ေဘာင္ရိုးတြင္ ျမဳပ္ႏွံခဲ့သည္။ ရွည္လ်ားေသာ မိတၳိလာကန္ေဘာင္ရိုးမွာရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား၏ အရိုးစုမ်ားႏွင့္ ျပည့္ႏွက္ေနခဲ့သည္။ ယိုးဒယားသို႔ က်ဳးေက်ာ္ခ်ီတက္ရာတြင္လည္း ရခိုင္လူမ်ိဳး ၆၀၀၀ အသံုးျပဳခဲ့သည္။ဗမာဘုရင္ေမာင္၀ိုင္းသည္ ၁၇၉၀ - ၁၇၉၇ အတြင္း မင္းကြန္းေစတီတည္စဥ္က ေခြ်းတပ္သား
ရရွိေရးအတြက္ သစၥာေဖာက္ ငသံေဒတို႔က ေဆာက္ရြက္ေပးခဲ့သည္။ မင္းကြန္းေစတီၾကီးသာ
တည္ေဆာက္ ၿပီးစီးခဲ့ပါလ်င္အျမင့္ေပ ၅၀၀ ေက်ာ္ရွိပါလိမ့္မည္။ အၿပီးတည္ပါက တိုင္းျပည္ပ်က္မည္ဟုထြက္ရွိသျဖင့္ မၿပီးမစီး တပိုင္းတစထားရွိခဲ့ရေသာ မင္းကြန္းေစတီသည္ မႏၱေလးၿမိဳ႕ႏွင့္ အလွမ္းမကြာေသာ စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕နယ္တြင္ ေတြ႕ျမင္ႏိုင္ပါသည္ ထိုေစတီ၏ ပတ္၀န္းက်င္တြင္ လြန္ခဲ့ေသာအႏွစ္၂၀၀ ေက်ာ္က အတင္းအက်ပ္ အလုပ္ခိုင္းေစျခင္းခံရေသာ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား၏ အရိုးမ်ားသည္ ယခုတိုင္ျပည့္ႏွက္ေနမည္ ျဖစ္သည္။
ဗမာပေဒရာဇ္နယ္ခ်ဲ႕တို႔၏ ရက္စက္မႈအစြမ္းကုန္ျပဳက်င့္ ၾကသည္မွာ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္အနီးရွိ အ႐ိုးပံုေတာင္ၾကီးတြင္ ရခိုင္သားတို႔၏ အရိုးစုအရိုးေဆြးမ်ားကို ယေန႔တိုင္ ေတြ႕ျမင္ေနရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အရိုးပံုေတာင္ဟု ယခုတိုင္ေခၚတြင္ေနသည္။ ပုဏၰားကြ်န္းၿမိဳ႕နယ္ ယိုးေခ်ာင္းရွိ သားပံုေက်းရြာမွာလည္း ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားကို အစုလုိက္အပံုလိုက္ သတ္ခဲ့ၾကသျဖင့္ သားပံုဟုေခၚတြင္သည္။ ကာလရွည္လ်ားလာသျဖင့္ သပံုဟုေခၚတြင္ေလသည္။
ကြ်န္ျပဳခံရခိုင္ႏိုင္ငံ
---------------
ရခိုင္ဗမာစစ္ပြဲတြင္ ျပည္သူ ၂၀၀၀၀ခန္႔ႏွင့္ ရဲမတ္ ၃၀၀၀၀ ခန္႔ေသဆံုးခဲ့ၾကရၿပီး ၊ျပည္သူႏွစ္ေသာင္းႏွင့္ ရဲမတ္၂၀၀၀၀ ခန္႔မသန္မစြမ္း ဒုကၡိတျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ရခိုင္ျပည္သူ တသိန္းေက်ာ္ အ္ိုးမဲ့အိမ္မဲ့ ျဖစ္ခဲ့ရေၾကာင္း ျပည္သူလူထု တသိန္းေက်ာ္မွာ အဖရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္ကို စြန္႔ခြာၿပီး ယခု ဘဂၤလားေဒခ်္႕ထဲသို႔ ေျပး၀င္ခိုလႈံခဲ့ရေၾကာင္း သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားတြင္ ေဖၚျပထားသည္။ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕ပေဒသရာဇ္ က်ဴးေက်ာ္ေရးသမားတို႔၏ ရက္စက္ယုတ္မာခဲ့သည္ကို ရခိုင္သမိုင္းမွတ္တမ္းလကၤာက်မ္းတြင္ ဤသုိ႔ေဖာ္ျပထားသည္
ပံုဘိေတာင္ႏွယ္၊ ေကာင္ပုတ္၀ယ္ကား၊ လူငယ္တေသာင္း၊ လူၾကီးေပါင္းမူ၊ ရွစ္ေသာင္းအစြန္း တသိန္းမွန္၏။ မယြန္းထိုခါ ေသကုန္ပါ၏ ။ ဒြာရာသံတြဲ ၿမိဳ႕ရမ္းၿဗဲႏွင့္ ျမစ္ထဲ၀ေမွ်ာင္ ၊ ကြ်န္းမာန္ေအာင္၌ ဖမ္းေႏွာင္ၾကိဳးသြင္း ယူေလျခင္းကား သတင္းစကား နားသာၾကား၏။ သတ္ထားအေကာင္ ဖူးဖူးေရာင္သား ၊ဖုတ္ေဟာင္နံေစာ္၊ ရုပ္ခႏၱာကိုယ္ ၊ ကာကလင္းတ၊ သိန္းစြန္မွသည္၊ ေခြးကစလွ်က္ ၊ က်ားသစ္၀က္မ်ား၊ စားၾကဖန္ဖန္ ၊ ကိုက္ၾကဟန္ကို အက်န္လူမ်ား ျမင္ေလျငားမူ ဘုရားတရား၊ သံဃာအားကို
၀ပ္တြားေကာ္ေရာ္၊ ပူေဇာ္ေရရြတ္ ၊ နဖူးခတ္သည္၊ ရင္ဘက္လက္တင္ ၊ ခတ္တီး.....တည္း” ။
ဤကဗ်ာလကၤာအရ ဗမာမ်ိဳးယုတ္မ်ားသည္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ တၿမိဳ႕တည္းမွာပင္ ရဟန္းရွင္လူ တသိန္းေက်ာ္ကို သတ္ျဖတ္ခဲ့သည္ဟု ဆိုႏိုင္သည္။ ထိုေခတ္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္၏ လူေနအိမ္ေျခ စာရင္းကို ပန္းမၪၨဴၾကဴၾကဴမႊီး အိမ္ၿခိစာရင္းပီး” ဟုရခိုင္သမိုင္း သုေတသီတစ္ဦး၏ မွတ္တမ္းအရ ပိဋကတ္သခ်ၤာနည္းျဖင့္ ေျပာင္းျပန္ေရးခ်ေသာ္ ၅၁၁၈၅၅ အိမ္ေျခစာရင္းျဖစ္သည္။ တအိမ္လွ်င္ ပ်မ္းမွ်လူဦးေရ ၅ ေယာက္ ႏႈန္းသတ္မွတ္လွ်င္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ လူဦးေရသည္ ၂၅၅၉၂၇၅ ရွိေပသည္။ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္တြင္ ထင္ရွားေသာ ဘုန္းေတာႀကီးေက်ာ္း ၃၀ႏွင့္ ေက်ာင္းငယ္၃၇၀၀ ေက်ာ္ရွိေၾကာင္းကိုလည္း ဤတမ္းတြင္ ျပဆိုထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္
တၿမိဳ႕တည္းမွာပင္ ရဟန္းရွင္လူတသိန္းေက်ာ္ အသတ္ခံခဲ့ရေၾကာင္း မွတ္တမ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။တဖန္ထိုလကၤာတြင္ ဒြာရာသံတြဲ ၿမိဳ႕ရမ္းၿဗဲႏွင့္ ျမစ္ထဲ့၀ေမွ်ာင္ ၊ ကြ်န္းမာန္ေအာင္၌
ဖမ္းေႏွာင္ၾကိဳးသြင္း ယူေလျခင္းကား သတင္းစကား နားသာၾကား၏။ သတ္ထားအေကာင္ ဖူးဖူးေရာင္သား
” ဟု ဆိုထားျပန္ရာ ဒြာရာ၀တီသံတြဲ ၊ ရမၼာဝတီ ရမ္းၿဗဲကြ်န္း ၊ျမစ္ထဲ့ ၀ေမွ်ာင္ႏွင့္ ေမဃ၀တီမာန္ေအာင္ကြ်န္းတို႔မွ လူအေျမာက္အျမားကို ဖမ္းယူသြားေၾကာင္း ၊ ယင္းေဒသမွ လူအေျမာက္အျမားကိုလည္း သတ္ျဖတ္ခဲ့ေၾကာင္း ထိုကဗ်ာလကၤာအရ သိသာႏိုင္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ရခိုင္သကၠရာဇ္ ၁၁၄၆ ေအဒီ ၁၇၈၄ ခုႏွစ္တြင္ ဗမာက်ဴးေက်ာ္ သူတို႔က ရခိုင္ႏိုင္ငံသားမ်ားကို အစုလိုက္အပံုလိုက္
ေျမာက္ျမားစြာ သတ္ျဖတ္မႈၾကီးျဖစ္သည္ဟု ရခိုင္ သုေတသိမ်ားက မွတ္တမ္းတင္ထားၾကသည္။
ပေဒသရာဇ္ဘုရင္ေမာင္၀ိုင္း၏ယုတ္မာမႈ
----------------------------------
ဗမာပေဒသရာဇ္ဘုရင္ေမာင္၀ိုင္းသည္ ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္သြားသည့္ ရခိုင္ဘုရင္
မဟာသမၼတမင္းကို ၄င္း၏ညီပခန္းမင္း၏ အိမ္၌ထားရွိေလသည္။ တေန႔ေသာအခါ ရခိုင္ဘုရင္အား ရခိုင္ျပည္တြင္ ပိဋကတ္၊ေဗဒင္ သိျမင္လိမၼာေသာသူမ်ား မရွိေလသေလာဟု ” ဗမာဘုရင္ေမာင္၀ိုင္းကေမးရာ ရခိုင္ဘုရင္ မဟာသမၼတမင္းက အမရပူရမင္းမွာ ပိဋကတ္၊ေဗဒင္ သိျမင္လိမၼာေသာသူမ်ားမရွိေလေသာေၾကာင့္ သူတပါးႏိုင္ငံကို က်ဴးေက်ာ္နယ္ခ်ဲ႕ တိုက္ဖ်က္ေလသေလာ ဟု
ျပန္၍ေမးေတာမူ၏ ဗမာဘုရင္ေမာင္၀ိုင္း ႏုတ္ဆိတ္ေနသည္ဟု ရခိုင္သမုိင္းဆရာမ်ား မွတ္တမ္းတင္ထားသည္ကို ေတြ႕ရွိရသည္။ ေနာင္လာေနာင္သားမ်ားကို ႏိုးေဆာ္ခဲ့သည့္
အသံပင္ျဖစ္သည္။ ရခိုင္ဘုရင္မဟာသမၼတမင္း၏ မိဖုရားျမသႏၱာသည္ ရုပ္ရည္လွပတင့္တယ္ေသာေၾကာင့္ ဗမာဘုရင္ေမာင္၀ိုင္းသည္ ေငြတစ္ေထာင္ တရားစရိတ္ေပးၿပီး ကြာရွင္းေစၿပီး သိမ္းပိုက္ေလသည္။ မိဖုရားျမသႏၱာသည္လည္း ဗမာေမာင္၀ိုင္း၏ မိဖုရားအျဖစ္ကိုမခံယူပဲ မိမိကိုယ္ကို အဆံုးစီရင္သည္ဟု ေဖာ္ျပၾကသည္။ မိဖုရားျမသႏၱာသည္ ရခိုင္အမ်ိဳးဂုဏ္သိကၡာအား ေနာက္ဆံုးအခ်ိန္ထိ ေစာင့္ထိန္းသြားသည္ကို ရခိုင္ျပည္သားမ်ားအဖို႔ စံထားရမည့္ အခ်က္ျဖစ္ေပသည္။ အက်ဥ္းစံမဟာသမၼတမင္းသည္လည္း စိတ္ဆင္းရဲကိုယ္ဆင္းရဲ ျခင္းၾကီးစြာျဖင့္ အမရပူရေရာက္ၿပီး ၂ ႏွစ္တြင္းနတ္ရြာ စံေလသည္။ မဟာသမၼတမင္းနတ္ရြာစံသည္ႏွင့္ ရခိုင္ျပည္တြင္ ရခိုင္မင္းဆက္နိဂံုးခ်ဳပ္ေလေတာ့သည္။
အမ်ိဳးသားသစၥာေဖါက္သံေဒဆိုသူႏွင့္ အေပါင္းပါ တစ္စုေၾကာင့္ ရခိုင္ႏိုင္ငံႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ လူမ်ိဳးျခား ဗမာနယ္ခ်ဲ႕တို႔ လက္ေအာက္က်ေရာက္ခဲ့ရသည္။ တဖန္အဂၤလိပ္၊
ဖဆပလ၊မဆလ၊န၀တ တို႔လက္ေအာက္ က်ေရာက္ခဲ့ရာ အႏွစ္၂၃၁ ႏွစ္ ကြ်န္သက္ ရွည္လာၿပီျဖစ္သည္။ ေနာင္ကို မည္သည့္ အတိုင္းအတာကာလထိ ကြ်န္သက္ဆိုး ရွည္ၾကာေနမည္ကို မသိႏိုင္ေသးေပ။ အဆံုးအျဖတ္ ေပးႏိုင္ရန္မွာ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား စုစည္းညီညြတ္မႈအား အေပၚတြင္သာအဆံုးအျဖတ္ေပးမည္သာ ျဖစ္သည္။
ကိုးကားခ်က္
၁) ရခိုင္ႏိုင္ငံ သမိုင္းသစ္ ပိုးလွေအာင္
၂) ရခိုင္ရာဇ၀င္သစ္က်မ္း ရမ္းၿဗဲေတာင္ေက်ာင္း ဆရာေတာ္
၃ ဓည၀တီ ရာဇ၀င္သစ္က်မ္း ပဲခူးမင္းေက်ာင္း ဆရာေတာ္
၄) ဂစၦပနဒီႏွင့္ သူ႔ကြ်န္မခံ သမိုင္းေပးတာ၀န္ တကၠသိုလ္ေက်ာ္လင္းခိုင္ လက္ႏွိပ္စက္မူ
၅) ဗုဒၶေဂါတမႏွင့္ စႏၵသူရိယဘုရင္ ဦးလွထြန္းျဖဴ
ႏွစ္သစ္မာ လိုရာဆႏၵနန္း ျပည့္ဝ ကတ္ပါဇီလို႔.............
ဆုေတာင္းလိုက္ပါေရ
Date Date Kyal
ႏွစ္သစ္မာ လိုရာဆႏၵနန္း ျပည့္ဝ ကတ္ပါဇီလို႔.............
ဆုေတာင္းလိုက္ပါေရ
Date Date Kyal
